Procedure rechtbank

In Nederland zijn er 11 rechtbanken, 4 gerechtshoven en 2 bijzondere gerechten voor hoger beroep: de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Hoge Raad is de hoogste rechterlijke instantie in Nederland.

Elke rechtbank bestaat uit minimaal 4 sectoren: de sector straf, de sector civiel, de sector bestuur en de sector kanton. Vroeger waren de kantongerechten los van de rechtbanken, maar tegenwoordig zijn de kantongerechten toegevoegd aan de rechtbanken. De sector kanton houdt ook zittingen buiten de rechtbank, op zogenaamde nevenvestigingsplaatsen. In totaal zijn er 53 locaties in Nederland waar de kantonrechter zitting houdt.

Het aantal rechtszaken is de laatste vijftien jaar explosief gegroeid. In 2012 zijn er 820.000 zaken door de kantonrechters afgehandeld, en 290.000 civiele zaken bij de rechtbanken. Dat betekent zo’n 4.400 zaken per werkdag, en dat is nog zonder bestuursrecht, strafrecht etc. Met deze cijfers is het wat beter te begrijpen dat rechtszaken soms lang kunnen duren.

De procedure bij een rechtbank begint is de meeste civiele zaken met een dagvaarding. De wederpartij kan daarop reageren met een Conclusie van Antwoord. Tenzij het een kort geding betreft, dan reageert de wederpartij pas op de zitting.
Na de conclusie van antwoord kan de rechter bepalen dat er een zitting moet komen, de comparitie. Op die zitting wil de rechter van de partijen horen wat er speelt. De rechter kan vragen stellen, bewijs opvragen, en beslissen of er al vonnis kan komen. Ook kan er eerst nog een schriftelijke ronde nodig zijn. De eiser kan dan een Conclusie van Repliek opstellen. De wederpartij krijgt dan nog gelegenheid daar op te reageren, met een Conclusie van Dupliek.

Op de zitting zal de advocaat vaak een pleitnota opgesteld hebben. Na de laatste zitting zal de rechter op basis van alle stukken en de verslagen van de zitting zijn of haar vonnis gaan opstellen.