De Urban Arrow is een bekende verschijning. Deze bakfiets is ontwikkeld door SUM (Smart Urban Mobility BV) in Amsterdam, en wordt al sinds 2011 in 20 landen op de markt gebracht. De Urban Arrow valt op door de zwarte kunststof bak, die met licht gebogen lijnen een aerodynamische uitstraling heeft.
Een andere grote speler op de bakfietsmarkt is bakfiets.nl, oftewel Azor Bike BV uit Hoogeveen. Azor kondigt in juli 2020 aan met een nieuw type op de markt te komen, de Shepherd.
De designers van SUM schrikken zich kapot, want de eerste foto’s van de Shepherd lijken in hun ogen wel heel veel op de Urban Arrow. Nadat een eerste overleg tussen partijen niets oplevert, start de advocaat van SUM een Kort geding voor de rechtbank Den Haag.
SUM vordert dat de voorzieningenrechter bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:
Azor onmiddellijk verbiedt om in de Europese Unie op enigerlei wijze inbreuk te maken op het auteursrecht van SUM ten aanzien van de Urban Arrow, type Family, althans onrechtmatig te handelen jegens SUM, meer in het bijzonder door de in de dagvaarding aangeduide Shepherd (in alle kleurstellingen) te (laten) produceren, te koop aan te bieden, te verkopen, te leveren, in voorraad te hebben en daarmee te adverteren. Daarnaast vordert SUM nog een rectificatie, afgifte van alle pre-order en orderinformatie, afgifte van de omzet- en winstcijfers, dwangsommen en proceskosten.
Skype zitting met bakfietsen
Aan de rechter de taak om te beoordelen of hier van enige inbreuk sprake is. Aangezien de procedure in Corona tijd plaatsvindt, houdt de rechter een mondelinge zitting via Skype. Maar aan de partijen wordt gevraagd ieder een model van hun bakfiets vooraf aan te leveren bij de rechtbank. Zo kan de rechter tijdens de zitting in alle rust beide modellen bekijken en vergelijken, en zelfs foto’s maken voor bij het vonnis.
Auteurswet
De rechter moet eerst oordelen of de Urban Arrow wel een auteursrechtelijk beschermd werk is. Wil een voortbrengsel als een auteursrechtelijk beschermd werk in de zin van artikel 10 Auteurswet worden beschouwd, dan is vereist dat het een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Dat het voortbrengsel een eigen, oorspronkelijk karakter moet bezitten houdt, kort gezegd, in dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een ander werk. De eis dat het voortbrengsel het persoonlijk stempel van de maker moet dragen, betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest.
Techniekexceptie
Azor voert de techniekexceptie aan: de overeenstemmende vormen zijn allemaal nodig om technische redenen, zodat er geen auteursrechtbescherming op kan rusten.
Maar de voorzieningenrechter vindt dat er (te) veel overeenkomsten zijn. De rechter vindt ‘dat de door Azor genoemde en aanwezige verschillen niet of nauwelijks in het oog springen en niet van doorslaggevende invloed zijn op de totaalindruk die wordt gewekt door de van de Family overgenomen combinatie van de kenmerkende vormgevingselementen. Hierbij heeft de voorzieningenrechter ook nog meegewogen dat de bak van een bakfiets het meest in het oog springende deel van zo’n fiets is en dat juist in de vormgeving van dat deel van de fiets veel overeenkomsten tussen de Shepherd en de Family zijn te ontwaren.’ De slotsom is naar voorlopig oordeel dan ook dat Azor met de Shepherd onvoldoende afstand heeft genomen van de Family en Azor met de Shepherd in Nederland inbreuk maakt dan wel dreigt te maken op het auteursrecht van SUM op de Family.
Azor wordt veroordeeld tot een verbod op de verkoop van dit type bakfiets, en moet haar klanten informeren en ‘rectificaties’ plaatsen op haar facebookpagina.
Mogelijk dat de zaak nog wordt voortgezet in een bodemprocedure, maar dikwijls eindigt het geschil al met een duidelijk vonnis in kort geding. Azor mag de proceskosten van SUM ook nog voldoen, ten bedrage van € 13.000,-.
Inbreuk op een auteursrecht
In deze zaak dus geen sprake van octrooischending of merkinbreuk, maar puur op het uiterlijk van twee producten. Indien dat uiterlijk voldoende ‘origineel’ is, en niet geheel noodzakelijk voor een technisch effect, dan kan een later product dat daar teveel op lijkt, inbreuk maken op de auteursrechten. Daar is geen registratie vooraf voor nodig, een auteursrecht ontstaat al zodra het product ontworpen en gemaakt wordt.
Alle foto’s van de bakfietsen bekijken? Klik hier voor de uitspraak.
CAREL ERASMUS
Advocaat en ondernemer