Op 12 januari 2016 heeft het Europese Hof voor Rechten van de Mens (EHRM) uitspraak gedaan in een zaak die was aangespannen door de heer Bărbulescu, een werknemer uit Roemenië. Deze werknemer werd in 2007 ontslagen, nadat zijn werkgever ontdekte dat hij privéberichten verstuurde vanaf een chatprogramma van Yahoo! dat voor zakelijke doeleinden was bestemd. De werknemer ontkende de privéberichten te hebben verstuurd en hield vol dat het om berichten in een zakelijke context ging, waarop de werkgever dit heeft onderzocht en uiteindelijk de berichten heeft gelezen om zijn gelijk aan te tonen. De werknemer was van mening dat zijn recht op eerbiediging van zijn privéleven en correspondentie hierdoor werd geschaad en wendde zich tot de rechter. De vraag die voorlag was: mag de werkgever onder werktijd privéberichten van de werknemer lezen?
Uitspraak Europees Hof
Deze zaak belandde uiteindelijk, nadat de oud-werknemer de procedure bij de nationale rechter in Roemenië had doorlopen, bij het Europese Hof. Het Hof ging niet mee in het betoog van Bărbulescu en achtte het niet onredelijk dat zijn werkgever wilde controleren of zijn werknemers hun professionele taken wel volbrengen onder werktijd, dat is immers waarvoor hij hen betaalt. De werkgever mag volgens het Hof alle privéberichten onder werktijd lezen, op voorwaarde dat hij de werknemer ook laat weten dat dit gebeurt. Het hof oordeelde verder dat alle communicatie die verloopt via door de werkgever verstrekte toestellen bekeken mag worden zonder toestemming.
Nederlandse situatie
De Nederlandse werkgever mag voorwaarden stellen aan het privégebruik van e-mail en internet (waaronder social media) op het werk en hij mag controleren of deze voorwaarden ook daadwerkelijk worden nageleefd. Hij dient bij het opstellen van deze voorwaarden, in bijvoorbeeld gedragsregels of een protocol, wel rekening te houden met de ‘Wet Bescherming Persoonsgegevens’. In welke mate privégebruik onder werktijd is toegestaan, verschilt aldus per werkgever. De werknemer heeft recht op een bepaalde mate van privacy op het werk. Het spreekt voor zich dat het privégebruik evenwel niet onbegrensd is, de werknemer dient wel maat te houden. Voorts dient hij rekening te houden met de inhoud van de websites die hij onder werktijd bezoekt (denk hierbij aan porno) en de berichten die worden verstuurd.
Heeft de werkgever geen voorwaarden of gedragsregels opgesteld ten aanzien van het e-mail- en internetgebruik van zijn werknemers? Ook dan mag de werkgever e-mails van werknemers lezen. Dan geldt echter wel de beperking dat hij alleen zakelijke berichten mag lezen. Wanneer uit het onderwerp van het bericht blijkt dat het bericht privé is, dan mag dit bericht niet worden geopend.
Cameratoezicht?
In het verlengde van de bescherming van de privacy van werknemers ten aanzien van hun e-mail- en internetgebruik, ligt het filmen van werknemers onder werktijd, mag dit eigenlijk zomaar? Het antwoord op deze vraag is nee, de werkgever mag zijn werknemers niet zomaar, zonder hun medeweten, filmen. Cameratoezicht is alleen toegestaan wanneer de werkgever daarbij een zodanig belang heeft, bijvoorbeeld de beveiliging van zijn eigendommen, dat het recht op privacy van de werknemers daarvoor moet wijken. Daarnaast geldt dat de werknemers moeten zijn geïnformeerd over de aanwezigheid van camera’s.
Het filmen van werknemers zónder hun medeweten is alleen toegestaan voor zover en zolang alleen op die wijze opsporing of bescherming kan plaatsvinden, mits werknemers vooraf in kennis zijn gesteld over de mogelijkheid (dus niet de daadwerkelijke aanwezigheid) van het cameratoezicht. Er dienen regels te worden opgesteld over de duur en het vernietigen van de camera-beelden. Deze regels kunnen bijvoorbeeld worden opgenomen in een personeelshandboek. De werkgever die voornemens is camera’s op en rondom de werkvloer te installeren, dient hierover in overleg te treden met de ondernemingsraad, welke ook een instemmingsrecht toekomt ten aanzien van het opstellen, wijzigen of intrekken van een dergelijke besluit om cameratoezicht in te stellen.
Conclusie
Uit de besproken zaak volgt dat werkgevers privéberichten van hun werknemers mogen lezen als deze tijdens kantooruren vanaf een professioneel mail- of chataccount zijn verstuurd. De Nederlandse wetgeving is hiermee in lijn.
In de Nederlandse praktijk is het gebruikelijk dat de werkgever voorwaarden stelt aan het gebruik van internet en deze vormgeeft in gedragsregels of een protocol. De werkgever die geen voorwaarden heeft gesteld, mag zakelijke berichten van zijn werknemer meelezen.
Verborgen camera’s installeren om werknemers in de gaten te houden is in beginsel niet toegestaan. Heeft de werkgever hierbij een belang en zijn de werknemers geïnformeerd over de aanwezigheid van camera’s? Dan kan cameratoezicht, zij het onder voorwaarden, wel zijn toegestaan.
Heeft u vragen naar aanleiding van deze blogpost? Ik verneem het graag.
CAREL ERASMUS
Advocaat en ondernemer